Zeytin Çeşitleri

Midilli, Şakran adları da kullanılır. Meyveleri ve çekirdekleri orta büyüklükte olup, % 24,7 oranında yağ içerir ve yağlık olarak değerlendirilir. Yağı altın sarısı renginde, meyve kokusu içeren, hoş kokuludur. Son yıllarda meyve eti renginin pembeye döndüğü dönemde “Pembe Çizme Zeytin” tipinde değerlendirilir, Siyah olum döneminde hasat edilerek siyah sofralık olarak “Sele” tipinde değerlendirilir.

Taş arası, Aşı yeli, Tekir, Gülümbe, Şehir yağlık gibi isimler verilir. Meyveleri ve çekirdekleri iri olup, % 28,6 oranında yağ içerir. Sofralık veya yağlık olarak değerlendirilir. Yağı koyu yeşilimsi sarı renkte, meyve kokusu kuvvetli, diğer çeşitler içerisinde yüksek polifenol değerine sahiptir. Yeşil olum döneminde hasat edilen meyveler ”İspanyol Usulüne” göre işlenerek dış pazar isteklerine uygun özellikte ürün elde edilir. Siyah olum döneminde hasat edilen meyvelerde siyah sofralık olarak değerlendirilir.

Manisa’nın Akhisar, Turgutlu, Saruhanlı, İzmir’in Kemalpaşa, Bornova, Selçuk, Aydın’ın Söke, Karacasu, ilçelerinde yetiştiriciliği yaygındır. Meyveleri iri, çekirdekleri orta büyüklükte olup etten kolay ayrılır ve % 20,6 yağ içerir. Yeşil olum döneminde hasat edilen meyveler çeşitli yollarla tatlandırıldıktan sonra çekirdekleri çıkarılıp çekirdek boşluğuna biber, havuç, badem v.s doldurularak “Dolgulu Zeytin” şeklinde işlenir.

İzmir’in Ödemiş ilçesi ve civarında yaygın olarak görülen bir çeşittir. Meyveleri ve çekirdekleri çok iridir. Meyve % 21,8 oranında yağ içerir. Meyve eti sert olduğundan beklemeye dayanıklıdır. İç piyasada yeşil sofralık olarak değerlendirilir. Son arda dış piyasanın da iri zeytine talebinin artması bu çeşidin önemini artırmıştır.

Kırma, Memeli diye isimlerle de anılır. Fakat bölge çeşidi olan Memeli çeşidinden farklıdır. Bu çeşit İzmir’in Ödemiş, Kiraz, Torbalı, Aydın’ın Nazilli, Sultanhisar ve Yenipazar ilçelerinde yetişmektedir. Meyveleri iri, çekirdekleri orta büyüklükte olup % 26,9 oranında yağ içerir. Genellikle yeşil sofralık olarak “ Kırma Zeytin” tipinde işlenir.

İzmir yağlık veya yerli yağlık diye de isimlendirilir. Ege bölgesinin en erken olgunlaşan çeşididir. Yağ oranı %25,4 civarındadır. İzmir’de nemli deniz rüzgârlarının hâkim olduğu Karaburun, Çeşme, Urla ve Foça ilçelerinde “Phoma Oleae” adı verilen bir mantarın etkisiyle bu çeşidin meyveleri ağaç üzerinde acılığını kaybeder, meyveler kahverengi bir renk alır. Hiçbir tatlandırma işlemine tabi tutulmadan yenebilir. Buna “Hurma Zeytin” denir

Meyveleri ve çekirdekleri orta irilikte olup, % 21,5 oranında yağ içerir. Meyveleri soğuğa hassastır. Meyve eti yumuşak olduğu için hasat ve taşıma sırasında dikkatli olunmalıdır. Meyveleri tam olgunluk döneminde parlak koyu siyah renkte ve tat yönünden iyi olduğundan siyah sofralık olarak değerlendirilir.

Topan kiraz ve oval kiraz adı verilen iki tipi vardır. Orjini Manisa Akhisar'dır. Ağacı kuvvetli gelişir, büyük, geniş ve yuvarlak bir taç oluşturur. Meyveleri iri ve yuvarlaktır. Meyve ucu düz ve bazen memelidir. Kuvvetli periyodisite gösterir. Erken olgunlaşır. Soğuğa duyarlı değildir. Olgun meyveleri kiraza benzer, adını da burdan alır. Siyah sofralık olarak değerlendirilir.

Bu çeşit için gemlik, Kıvırcık, Kaplık, Kara gibi isimlerde kullanılır. Marmara bölgesinin önemli zeytin çeşitlerindendir. Bursa, Tekirdağ, Kocaeli, Kastamonu, İzmir, Manisa, Aydın, İçel, Adana, Antalya ve Adıyaman illerinde yetiştirilmekte olup oldukça geniş bir alana yayılmıştır. Ülkemizde kamu kurumları ve özel sektör tarafından üretilen zeytin fidanlarının % 80’ne yakını Gemlik zeytin çeşidi fidanlarıdır. Bundan dolayı zeytinciliğin yapıldığı bütün bölgelerde bu çeşide rastlanır. Meyve ve çekirdekleri orta irilikte olup % 29,9 oranında yağ içerir. Siyah sofralık olarak değerlendirilir. Meyveleri yağ bakımından zengin olduğundan sofralık kalite dışındaki taneler yağlık olarak değerlendirilir.

Gölcük, ilçelerinde yetişmektedir. Meyveleri çok iri, çekirdekleri büyüklüğü yanında küçüktür. Meyveler % 20,8 oranında yağ içerir. Yeşil sofralık olarak değerlendirilir.

Su zeytini ve Kalamata... Orjini Kocaeli Karamürsel'dir.Ağacı orta kuvvette olup, orta büyüklükte, dağınık, yayvan ve sarkık bir taç oluşturur. Meyvesi çok iri ve ovaldir, ucunda genellikle bir çıkıntı olur. Verimi orta düzey olup periyodisite gösterir. Düşük sıcaklıkta zarar görürür. Sinek ve güveye karşı duyarlıdır. Yağ oranı düşüktür. Sofralık olarak değerlendirilir.

Topak aşı olarak da adlandırılır. Adana’nın Tarsus, Seyhan, Hatay’ın İskenderun, İçel’in Anamur, Erdemli, Isparta’nın Sütçüler ilçelerinde yetiştirilmektedir. Meyveleri iri, çekirdekleri meyve büyüklüğüne göre küçük olup % 20,2 oranında yağ içerir. Meyve eti yumuşak olduğundan hasat ve taşıma sırasında dikkat edilmelidir. Etli ve lezzetli olan bu çeşit genellikle yeşil sofralık olarak “ Çizme Zeytin” tipinde işlenerek değerlendirilir.

Adana’nın Seyhan, Kozan Yumurtalık ilçelerinde yoğun olarak yetiştirilmektedir. Meyveleri orta irilikte, çekirdekleri çok iri olup % 18,8 yağ içerir. Sıcaklığın kritik seviyeye düşmesi durumunda sürgün, ince dal ve dalcıklarda çatlamalar ve meyvelerde soğuktan dolayı hurmalaşma görülür. Kendi ekolojisinde aile ihtiyacını karşılamak için yeşil ve siyah sofralık olarak değerlendirilir.

Hatay’ın Altınözü İlçesi ve civarında yoğun olarak görülen bir çeşittir. Meyve ve çekirdekleri küçük olup % 29,2 oranında yağ içerir. Sıcaklığın kritik seviyeye düşmesi durumunda sürgün uçları kurur, ince dal ve dalcıklarda kabuk çatlamaları şeklinde zararlanmalara rastlanır. Yağ içeriği yüksek olduğundan genellikle yağlık olarak değerlendirilir. Ayrıca aile ihtiyaçlarını karşılamak için yeşil ve siyah sofralık olarak ta kullanılır.

Hatay’ın Altınözü İlçesi ve civarında yoğun olarak görülen bir çeşittir. Meyve ve çekirdekleri küçük olup % 29,2 oranında yağ içerir. Sıcaklığın kritik seviyeye düşmesi durumunda sürgün uçları kurur, ince dal ve dalcıklarda kabuk çatlamaları şeklinde zararlanmalara rastlanır. Yağ içeriği yüksek olduğundan genellikle yağlık olarak değerlendirilir. Ayrıca aile ihtiyaçlarını karşılamak için yeşil ve siyah sofralık olarak ta kullanılır.

Mardin, Hatay, Gaziantep ve Kahramanmaraş illerinde bu çeşit ağaçları vardır. Meyveleri orta büyüklükte, çekirdekleri iri olup % 21,9 oranında yağ içerir. Yeşil olum döneminde hasat edilen meyveler “Kırma Zeytin” tipinde işlenir. Bölge içinde tüketimden kalan zeytini Arap ülkelerine ihraç ederler.

Trabzon’un Akçaabat ilçesinde yaygın olan bölge çeşididir. Meyvesi ve çekirdekleri iri olup erken olgunlaşır. Bölge çeşitleri içinde en az yağ içerir. Soğuğa karşı dayanıklıdır. Yöresinde yağlık olarak değerlendirilir.

Artvin ve civarında yaygındır. Meyveleri iri, çekirdekleri orta irilikte olup yüksek oranda yağ içerir. Erken olgunlaşır fakat olgunluk periyodu uzundur. Soğuğa dayanıklı olduğundan geçit bölgeler için önerilebilir. Yağlık ve sofralık olarak değerlendirilir.